Ile wysp ma Malta? Poznaj skład i ciekawostki o archipelagu

Wstęp

Malta to znacznie więcej niż popularny cel wakacyjnych wyjazdów – to prawdziwy archipelag tajemnic, gdzie każda z siedmiu wysp ma swoją unikalną historię i charakter. Choć większość turystów kojarzy ten kraj głównie z trzema zamieszkanymi wyspami, królestwo maltańskie rozciąga się na znacznie większym obszarze, obejmując zarówno tętniące życiem centra, jak i zupełnie dzikie, niedostępne wysepki. W tym artykule odkryjesz nie tylko geograficzne ciekawostki, ale także zapomniane legendy, endemiczne gatunki i archeologiczne zagadki, które czynią Maltę jednym z najbardziej fascynujących miejsc na Morzu Śródziemnym.

Najważniejsze fakty

• Archipelag maltański składa się z siedmiu wysp, choć tylko trzy są zamieszkane: Malta, Gozo i częściowo Comino
• Filfla to najbardziej chroniona wyspa – rezerwat przyrody zamknięty dla turystów, dom endemicznej jaszczurki
• Malta posiada trzy obiekty UNESCO, w tym starsze od piramid megalityczne świątynie
• Legendarny system „cart ruts” to jedna z największych archeologicznych zagadek wysp

Ile wysp wchodzi w skład Malty i które są zamieszkane?

Choć Malta kojarzy się głównie z trzema wyspami, w rzeczywistości archipelag maltański składa się aż z siedmiu wysp. To prawdziwy raj dla miłośników geografii i nietypowych miejsc. Wbrew powszechnemu przekonaniu, nie tylko Malta, Gozo i Comino tworzą to wyjątkowe państwo wyspiarskie.

Skład archipelagu maltańskiego

Archipelag maltański to mozaika różnorodnych wysp i wysepek. Oto jego pełny skład:

Do tego dochodzą jeszcze dwie mniejsze wysepki: Wyspa Św. Pawła i Manoel Island, które również wchodzą w skład archipelagu.

Status zamieszkania poszczególnych wysp

Z siedmiu wysp tylko trzy są stale zamieszkane:

1. Malta – główna wyspa, gdzie mieszka większość populacji kraju
2. Gozo – druga co do wielkości, z charakterystyczną wiejską atmosferą
3. Comino – najmniejsza z zamieszkanych, znana głównie z Blue Lagoon

Pozostałe wyspy mają różny status:

• Cominotto – niezamieszkana, dostępna tylko dla turystów
• Filfla – ścisły rezerwat przyrody, wstęp tylko za specjalnym zezwoleniem
• Wyspa Św. Pawła – historyczne znaczenie, bez stałych mieszkańców
• Manoel Island – połączona groblą z główną wyspą, bez ludności

Co ciekawe, na Comino mieszka zaledwie garstka osób – głównie pracownicy hoteli i obsługa turystyczna. W sezonie liczba osób na wyspie znacznie wzrasta dzięki odwiedzającym Blue Lagoon.

Poznaj pełen plan niezapomnianego city break z Warszawy i odkryj miejsca, które warto odwiedzić, by przeżyć przygodę życia.

Największe wyspy Malty – Malta, Gozo i Comino

Archipelag maltański to przede wszystkim trzy główne wyspy, które stanowią serce tego niewielkiego państwa. Malta, Gozo i Comino to miejsca o zupełnie różnym charakterze, ale tworzące spójną całość. Każda z nich ma swoją unikalną historię, kulturę i przyrodę, co sprawia, że warto odwiedzić je wszystkie podczas jednej podróży.

Charakterystyka głównej wyspy Malty

Wyspa Malta to centrum życia politycznego, gospodarczego i kulturalnego całego kraju. Znajduje się tu stolica – Valletta, wpisana na listę UNESCO ze swoimi imponującymi fortyfikacjami. Malta to także miejsce, gdzie tętni nocne życie, szczególnie w rejonie St. Julian’s i Sliemy.

Co wyróżnia Gozo i Comino?

Gozo to zupełnie inny świat niż główna wyspa. Tutaj czas płynie wolniej, a krajobrazy są bardziej sielskie. Wyspa słynie z malowniczych wiosek, starożytnej świątyni Ġgantija i spektakularnych klifów. Z kolei Comino to prawdziwy raj dla miłośników przyrody – słynna Blue Lagoon przyciąga turystów krystalicznie czystą wodą w odcieniach turkusu.

Porównując te trzy wyspy:

1. Malta – tętniąca życiem, pełna zabytków i rozrywek
2. Gozo – spokojna, wiejska, z pięknymi krajobrazami
3. Comino – dzika, niezamieszkana, z najpiękniejszymi lagunami

Choć różnią się między sobą, wszystkie trzy wyspy łączy niepowtarzalny śródziemnomorski klimat i bogata historia sięgająca czasów neolitu. Warto zaplanować podróż tak, by móc poznać każdą z nich.

Zanurz się w fascynujących faktach na temat morza, nad którym leży Hiszpania, jego temperatury i głębokości, by zaplanować wymarzone wakacje.

Mniejsze i niezamieszkane wyspy Malty

Choć Malta, Gozo i Comino przyciągają najwięcej uwagi, archipelag maltański skrywa także mniejsze perełki, które warto poznać. Te niezamieszkane wysepki to prawdziwe skarby natury, często chronione jako rezerwaty przyrody. Każda z nich ma swoją unikalną historię i charakter, który czyni je wyjątkowymi nawet na tle całego śródziemnomorskiego regionu.

Tajemnicza Filfla i jej historia

Filfla to najbardziej enigmatyczna z maltańskich wysp. Ta niewielka skała o powierzchni zaledwie 6 hektarów leży 5 km od wybrzeży Malty i jest widoczna z Dingli Cliffs. Jej nazwa pochodzi prawdopodobnie od arabskiego słowa felfel, oznaczającego papryczkę chili – podobno ze względu na kształt przypominający tę przyprawę.

Co czyni Filflę tak wyjątkową:

• Rezerwat przyrody – od 1980 roku wyspa jest chronionym obszarem, głównie ze względu na kolonie ptaków morskich
• Endemiczne gatunki – jedyne miejsce na świecie, gdzie żyje jaszczurka podgatunku Podarcis filfolensis filfolensis
• Wojskowa przeszłość – Brytyjczycy używali wyspy jako celu ćwiczeń artyleryjskich, zmniejszając jej powierzchnię aż trzykrotnie

Dziś wyspa jest całkowicie zamknięta dla turystów. Nawet naukowcy potrzebują specjalnego pozwolenia od maltańskiego Ministerstwa Środowiska, by tam dotrzeć. Wokół wyspy obowiązuje strefa zakazu połowów i żeglugi w promieniu 1 mili morskiej, ze względu na niewybuchy z czasów wojennych zalegające na dnie.

Cominotto i inne mikrowysepki

Cominotto to mała siostra Comino, oddzielona od niej jedynie wąskim przesmykiem tworzącym słynną Blue Lagoon. Choć ma zaledwie 0,25 km² powierzchni, jest jednym z najchętniej fotografowanych miejsc na Malcie. W przeciwieństwie do Filfli, można tu swobodnie przypływać, choć brak infrastruktury turystycznej sprawia, że wizyta wymaga odpowiedniego przygotowania.

Inne ciekawe mikrowysepki archipelagu:

1. Wyspa Św. Pawła – według tradycji to miejsce, gdzie apostoł Paweł rozbił się podczas podróży do Rzymu
2. Manoel Island – połączona groblą z Gżirą, znana z XVIII-wiecznego fortu
3. Fungus Rock – niewielka skała u wybrzeży Gozo, gdzie kiedyś rosła rzadka roślina lecznicza

Te małe wysepki są często pomijane przez przewodniki, ale stanowią ważną część maltańskiego dziedzictwa. Każda z nich opowiada inną historię – od starożytnych legend przez militarne dzieje po unikalne ekosystemy. Warto poświęcić im uwagę podczas planowania podróży na Maltę, nawet jeśli tylko jako punkt widokowy podczas rejsu wzdłuż wybrzeża.

Dowiedz się wszystkiego, co musisz wiedzieć przed podróżą, w tym ile trwa lot z Polski do Tunezji, by Twoja wyprawa była idealna od startu do mety.

Jak dostać się na poszczególne wyspy archipelagu?

Podróżowanie między wyspami Malty to przygoda sama w sobie. Choć archipelag jest niewielki, każda wyspa ma swój unikalny charakter i wymaga innego podejścia do transportu. Komunikacja między wyspami opiera się głównie na połączeniach morskich, ale dostęp do niektórych z nich jest ściśle regulowany.

Połączenia promowe między wyspami

Najpopularniejszym sposobem przemieszczania się między głównymi wyspami są promy i łodzie turystyczne. Oto jak wyglądają podstawowe połączenia:

• Malta – Gozo: Regularne promy kursują między Ċirkewwa na Malcie a Mgarr na Gozo. Rejs trwa około 25 minut, a promy odpływają co 45-60 minut przez cały dzień.
• Malta/Gozo – Comino: W sezonie turystycznym (maj-październik) dostępne są łodzie turystyczne z Marfa (Malta) i Mgarr (Gozo). Nie ma stałego rozkładu – lepiej sprawdzić oferty lokalnych przewoźników.
• Blue Lagoon: Specjalne łodzie dowożą turystów do słynnej laguny między Comino a Cominotto. Wypływają głównie z Marfa, Bugibby i Sliemy.

Warto pamiętać, że poza sezonem połączenia na Comino są znacznie rzadsze, a czasem wstrzymywane ze względu na warunki pogodowe. Ceny biletów są przystępne – przejazd na Gozo kosztuje około 4-5 euro w jedną stronę.

Dostęp do wysp chronionych

Nie wszystkie wyspy archipelagu są łatwo dostępne dla turystów. Filfla to szczególny przypadek – jako ścisły rezerwat przyrody jest całkowicie zamknięta dla odwiedzających. Nawet podpłynięcie łodzią wymaga specjalnego pozwolenia od maltańskiego Ministerstwa Środowiska.

Jak legalnie zobaczyć chronione wyspy:

1. Wycieczki z przewodnikiem: Niektóre biura podróży organizują rejsy wokół Filfli z komentarzem przewodnika, bez możliwości zejścia na ląd.
2. Nurkowanie: Wokół niektórych wysp (np. Filfla) organizowane są wyprawy nurkowe, ale wymagają one specjalnych zezwoleń i doświadczenia.
3. Obserwacja z lądu: Filfla jest dobrze widoczna z Dingli Cliffs na Malcie, a Wyspę Św. Pawła można podziwiać z St. Paul’s Bay.

Pamiętaj, że naruszenie zakazu wstępu na chronione wyspy grozi wysokimi karami. Malta bardzo poważnie podchodzi do ochrony swoich unikalnych ekosystemów, zwłaszcza tych związanych z endemicznymi gatunkami roślin i zwierząt.

Dlaczego archipelag maltański jest wyjątkowy?

Malta to nie tylko zbiór wysp, ale prawdziwa śródziemnomorska mozaika historii, kultury i przyrody. To miejsce, gdzie przez tysiąclecia krzyżowały się wpływy różnych cywilizacji, pozostawiając po sobie niezwykłe dziedzictwo. Archipelag zachwyca nie tylko pięknymi plażami, ale przede wszystkim swoją unikalnością na skalę światową.

Unikalna przyroda i endemity

Przyroda Malty to prawdziwy fenomen. Pomimo niewielkiej powierzchni, wyspy są domem dla gatunków, których nie spotkasz nigdzie indziej na świecie. Najbardziej znanym endemitem jest maltańska jaszczurka podgatunku Podarcis filfolensis filfolensis, żyjąca wyłącznie na wyspie Filfla. Co ciekawe, ten niewielki gad ma niebieskawe plamki, które w słońcu mienią się jak morze otaczające wyspę.

Inne wyjątkowe elementy maltańskiej przyrody:

• Goździk maltański (Silene chalcedonica) – roślina występująca tylko na klifach Malty i Gozo
• Petrel maltański – rzadki ptak morski gniazdujący na niedostępnych skałach
• Ślimak Door Snail – endemiczny mięczak z rodziny Świdrzykowatych

Szczególną ochroną objęte są obszary klifowe, gdzie gniazdują liczne ptaki morskie. Dingli Cliffs to jedno z najlepszych miejsc do obserwacji rzadkich gatunków ptaków migrujących między Europą a Afryką. Warto wiedzieć, że aż 30% powierzchni Malty stanowią tereny chronione – to jeden z najwyższych wskaźników w Europie.

Zabytki wpisane na listę UNESCO

Malta to prawdziwy raj dla miłośników historii. Na tak małym obszarze znajduje się trzy obiekty wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO, co świadczy o wyjątkowości tego miejsca. Najstarsze z nich – megalityczne świątynie – są starsze od egipskich piramid i Stonehenge.

Najcenniejsze zabytki Malty:

1. Świątynie megalityczne (Ħaġar Qim, Mnajdra, Tarxien, Ġgantija) – unikalne budowle z okresu neolitu
2. Valletta – stolica z XVI wieku z imponującymi fortyfikacjami i barokowymi kościołami
3. Hypogeum Ħal Saflieni – podziemna nekropolia sprzed 5000 lat

Co czyni te zabytki tak wyjątkowymi? Przede wszystkim ich stan zachowania i unikalna technika budowlana. Świątynie Ġgantija na Gozo to najstarsze wolnostojące budowle na świecie, wzniesione bez użycia metalowych narzędzi. Z kolei Valletta to jedyne w Europie miasto zbudowane od podstaw w okresie renesansu, według jednolitego planu urbanistycznego. Hypogeum zaś to podziemny labirynt wykuty w skale, służący zarówno jako miejsce pochówku, jak i prawdopodobnie świątynia.

Ciekawostki i legendy związane z wyspami Malty

Malta to nie tylko piękne krajobrazy i zabytki – to także kraina pełna tajemnic i fascynujących opowieści, które od wieków krążą wśród mieszkańców wysp. Niektóre z tych historii sięgają czasów starożytnych, inne są znacznie młodsze, ale wszystkie dodają archipelagowi wyjątkowego charakteru. Warto poznać je przed podróżą, by lepiej zrozumieć ducha tego miejsca.

Mity o piratach i ukrytych skarbach

Morze Śródziemne od wieków było areną działalności piratów, a Malta ze swoją strategiczną pozycją często stawała się świadkiem ich przygód. „Najbardziej romantyczna legenda związana jest z Comino” – mówią lokalni przewodnicy. Podobno w jednej z licznych jaskiń wyspy zakopany został skarb kawalerów maltańskich, ukryty przed tureckimi najeźdźcami w XVI wieku.

Inna opowieść dotyczy Blue Lagoon, gdzie podobno zatopiono statek pełen złota. Miejscowi rybacy do dziś opowiadają, że w szczególnie spokojne dni można dostrzec błysk metalu na dnie laguny. Choć te historie brzmią jak bajki, warto wiedzieć, że w 2007 roku u wybrzeży Malty rzeczywiście odnaleziono wrak statku z ładunkiem srebrnych monet z XVIII wieku.

Tajemnicze „cart ruts” – ślady nieznanego pochodzenia

Jedną z największych zagadek Malty są tak zwane „cart ruts” – równoległe bruzdy wyżłobione w skale, które można znaleźć w kilku miejscach na wyspie. „Te tajemnicze ślady mają nawet 4000 lat i do dziś nie wiemy, kto i w jakim celu je stworzył” – przyznają archeolodzy. Najbardziej znane znajdują się w miejscowości Clapham Junction, nazwanej tak przez brytyjskich żołnierzy ze względu na podobieństwo do rozjazdów kolejowych.

Teorie na temat ich pochodzenia są różne: od praktycznych (system transportu towarów) po bardziej fantastyczne (lądowisko dla statków kosmicznych). Najbardziej prawdopodobne wyjaśnienie mówi o transporcie kamienia budowlanego przy budowie megalitycznych świątyń. Ciekawostką jest, że niektóre z tych śladów prowadzą prosto do morza i ciągną się pod wodą, co dodatkowo potęguje ich tajemniczość.

Wnioski

Archipelag maltański to znacznie więcej niż tylko trzy popularne wyspy. Siedem wysp tworzy unikalny ekosystem, gdzie każdy kawałek lądu ma swoją historię i charakter. Malta, Gozo i Comino to oczywiście główne cele turystów, ale warto pamiętać o istnieniu mniejszych, często zapomnianych wysepek, które kryją nie mniej fascynujące tajemnice.

Najciekawsze wydaje się połączenie bogatej historii z unikalną przyrodą. Megalityczne świątynie starsze od piramid, endemiczne gatunki roślin i zwierząt, tajemnicze „cart ruts” – to wszystko sprawia, że Malta to prawdziwy raj dla miłośników archeologii i natury. Warto podkreślić, że aż 30% powierzchni kraju to tereny chronione, co pokazuje, jak ważna jest dla Malty ochrona jej dziedzictwa.

Planując podróż, warto wziąć pod uwagę różnorodność wysp. Malta tętni życiem, Gozo zachwyca spokojem, a Comino – dziką przyrodą. Mniejsze wysepki, choć często niedostępne, można podziwiać z daleka podczas rejsów. Pamiętajmy też o ograniczeniach – niektóre wyspy jak Filfla są całkowicie zamknięte dla turystów ze względu na ochronę przyrody.

Najczęściej zadawane pytania

Ile wysp wchodzi w skład Malty i czy wszystkie są zamieszkane?
Archipelag maltański składa się z siedmiu wysp, ale tylko trzy są stale zamieszkane: Malta, Gozo i częściowo Comino. Pozostałe – Cominotto, Filfla, Wyspa Św. Pawła i Manoel Island – nie mają stałych mieszkańców.

Czy można odwiedzić wszystkie wyspy Malty?
Niestety nie. Filfla jest całkowicie zamknięta dla turystów jako rezerwat przyrody. Na inne niezamieszkane wyspy można dotrzeć, ale często wymaga to specjalnych zezwoleń lub organizacji wycieczki z przewodnikiem.

Jak dostać się na mniej popularne wyspy jak Comino czy Cominotto?
W sezonie turystycznym działają regularne łodzie z Malty i Gozo do Blue Lagoon między Comino a Cominotto. Poza sezonem połączenia są rzadsze, a czasem wstrzymywane ze względu na pogodę.

Czym różnią się główne wyspy archipelagu?
Malta to centrum życia kraju z zabytkami i rozrywkami, Gozo oferuje spokój i wiejski klimat, a Comino to przede wszystkim dzika przyroda i słynna Blue Lagoon. Każda wyspa ma zupełnie inny charakter.

Dlaczego niektóre wyspy są chronione?
Wyspy jak Filfla są domem dla endemicznych gatunków roślin i zwierząt, które nie występują nigdzie indziej na świecie. Malta bardzo poważnie podchodzi do ochrony tych unikalnych ekosystemów.